Güzel Atasözleri.

Abanın kadri yağmurda bilinir. Bir şeyin değeri ve önemi ona ihtiyaç duyulduğu zaman iyi anlaşılır.
Adam adamdır olmasa da pulu, eşek eşektir olmasa da çulu. İnsanları maddi olanaklara göre değerlendirmek doğru değildir. Herkesin insan olarak bir değeri vardır.
Ağaca çıkan keçinin, dala bakan oğlağı olur. Küçükler büyüklerinden gördüklerini yapmaya özenirler.
Ağacı kurt insan dert yer. Dert ve üzüntü, insanı hırpalar ve yıpratır.
Ağaç yaşken eğilir. Çocuklar küçük yaşlarda kolay eğitilir ama yaşlandıkça bu mümkün olmaz.
Ağılda oğlak doğsa, ovada ot biter. Allah herkesin nasibini verir.
Ağız yer, yüz utanır. Bir kişinin yaptığı hareketten çevresindekilerde etkilenir.
Allah, gümüş kapıyı kaparsa, altın kapıyı açar. İnsan umutsuzluğa düşmemelidir. Bir umud tükendiği yerde yeni bir umut ışığı doğabilir.
Alma mazlumun ahını, çıkar aheste aheste. Günahsız kişilere kötülük edenler geç de olsa cezalarını çekerler.
Altın eşik, gümüş eşiğe muhtaç olur. Aynı toplumda yaşayan zengin kişiler yoksul kişilere zaman gelir, muhtaç olurlar. İnsan zenginliğine ve mevkiine güvenmemelidir.
Ana gibi yar, Bağdat gibi diyar olmaz. İnsana annesinden daha yakın ve sevgili kimse olmaz. En sevilen yer ise insanın kendi vatanıdır.
Arı kızdıranı ısırır. Kimse kimseye durup dururken kötülük yapmaz, Etki tepkiyi doğurur.
Arife günü yalan söyleyenin, bayram günü yüzü kara çıkar. İnsan yalan söylememeli. Bir gün gelir söylediği yalan meydana çıkar ve utanç duyar.
Ayağa değmedik taş olmaz, başa gelmedik iş olmaz. İnsanın başına beklenmedik olaylar gelebilir. Erdemli kişi bu olayları olağan karşılamalıdır.
Avrat var ev yapar, avrat var ev yıkar. Becerikli kadınlar aileye dirlik ve düzen getirirken, beceriksiz kadınlar yuvanın yıkılmasına yol açarlar.
Baba eder, oğul öder. Ataların yaptığı hataların cezasını çocuklar çeker.
Balık, ağa girdikten sonra aklı başına gelir. İnsan bir felakete uğradıktan sonra daha düşünceli hareket eder.
Bana benden olur, her ne olursa, başım rahat bulur dilim durursa. İnsana iyilik de kötülük de kendi hareketlerinden gelir. Yerinde ve zamanında konuşmasını bilen kişi rahat eder. Ne söylediğini bilmeyen, çok konuşan kişiler başlarına iş açar ve çok hata yapar.
Baskısız tahtayı yel alır, yel almazsa sel alır. Kontrolsüz ve başıboş gençler, kolayca kötü yola düşebilir.
Baş ağır gerek, kulak sağır. İnsan ağır başlı olmalı, her söze kulak vermemeli, her duyduğunu başkasına söylememeli.
Baş yarılır fes içinde, kol kırılır yen içinde. Bir aile içindeki anlaşmazlıklar ve kavgalar dışarıya duyurulmamalıdır.
Besledik büyüttük danayı, şimdi tanımaz oldu anayı. İyilik görerek büyüyüp yükselen kişilerin, iyilik gördüğü kişilere nankörlük ettikleri çok görülmüştür.
Bir ağızdan çıkan bin dile yayılır. İnsan sözlerine dikkat ederek konuşmalı. Çünkü söylenen sözler her yere yayılır.
Bir fit bin büyünün yerini tutar. Birini bir başkasına karşı kışkırtmak büyünün etkisinden daha fazla etki yaratır.
Bir kötünün yedi mahalleye zararı vardır. Kötü kişinin varlığından yakındakilerin yanında uzaktakilerde zarar görür.
Borca içen iki kez sarhoş olur. İnsan kendi yağı ile kavrulmalı, borç altına girip, eziklik duymamalıdır.
Buldum bilemedim, bildim bulamadım. Kimileri elindeki fırsatların değerini bilmez. Değerini öğrendiği zaman da fırsatlar elden çıkmış olur.
Cefayı çekmeyen, sefanın kadrini bilmez. Sıkıntı çekmemiş kişi, eriştiği mutluluğun değerini bilmez.
Çalma elin kapısını, çalarlar kapını. Başkalarına kötülük eden, kendiside kötülük görür.
Çekirge bir sıçrar, iki sıçrar, üçüncüsünde ele geçer. Suç işlemeyi alışkanlık haline getiren kişi en sonunda yakalanır.
Dağ ne kadar yüce olsa, yol üstünden aşar. En zor işlerin bile muhakkak bir çözüm yolu vardır.
Derdini söylemeyen demen bulamaz. Derdini başkalarına açmayan, sıkıntıdan kurtulamaz.
Dert uzayınca alır, borç uzayınca kalır. Sürüncemede kalan borç ödenmez. Çaresi bulunmayan dert de insanı öldürür.
Deveden büyük fil var. Hiç kimse öğünmemeli, çünkü ondan daha güçlüsü, daha üstünü vardır.
Dost dostun eğerlenmiş atıdır. Gerçek dostlar, karşılık beklemeden birbirlerinin yardımına koşandır..
Dost kara günde belli olur. Gerçek dostlar, acılı günde yanında yer alır.
Düşenin dostu olmaz, hele bir düş de gör. Zor duruma düşenin, varlığını yitirenin dostu olmaz. Dost gibi görünenler kaybolur.
Düşman düşmana gazel okumaz. Düşman iyi davranışta bulunmaz. Fırsat bulduğunda kötülük yapar.
Düşmanın karınca ise de sen hor bakma. Düşman ne denli önemsiz olursa olsun, yinede küçük görmemek gerekir.
Düşman karınca ise de sen fil san. Düşman çok küçük olsa da onu çok büyük görerek ona göre tedbiri al.
Dünyayı sel bassa ördeğe vız gelir. Bazılarına göre çok zor gözüken iş uzmanına kolay ve basit gelir.
Ecel geldi cihana, baş ağrısı bahane. Herkes ölümlüdür. Ancak her ölüm bir sebebe dayandırılır.
Edebi edepsizden öğren. Terbiyesiz davranışları gören kişi, terbiyenin ne olduğunu öğrenmiş olur. Kötülüklerden ders alır.
Eden bulur, inleyen ölür. Başkalarına kötülük eden kişi kötülük görür. Çok hasta olup inleyen kişi de ölür.
El ağzına bakan, karısını tez boşar. Başkaların sözü ile hareket edenler tez zamanda ellerindekini kaybederler.
El elde kalmaz, dil dilde kalmaz. Başkalarına vuran kişi kendiside dayak yer. Başkasına söz söyleyen de söz işitir.
Etle, tırnak arasına girilmez. Aile bireyleri birbirlerine darılsa da yine barışırlar. Aralarına girmeye gelmez.
Gelin girmedik ev olur, ölüm girmedik ev olmaz. Bir eve gelin girmeyebilir ama mutlaka ölüm girer.
Gem almayan atın ölümü yakındır. Yoldan çıkmış, söz dinlemeyen kişinin ölümü yakındır. Başlarına her an bir bela gelebilir.
Gençliğin kıymeti ihtiyarlıkta bilinir. İnsan gençliğindeki enerji ve zindeliğin kıymetini geçliğini yitirince anlar.
Gülme komşuna, gelir başına. Kişi başkalarını ayıplamamalı, başkalarının düştüğü kötü duruma kendi de düşebilir.
Gündüz mum yakan, gece karanlıkta kalır. Yarını düşünmeyerek savurgan olan kişi zor durumda kalır.
Güzel bürünür, çirkin görünür. Güzeller kendini gizlerken, çirkinler kendilerini her yerde belli ederek beğendirmeye çalışır.
Güzele kırk günde doyulur, güzel huya kırk yılda doyulmaz. Güzellik geçicidir. Kalıcı olan huy güzelliğidir. Güzel huyludan bıkılmaz.
Hanım kırarsa kaza, halayık kırarsa ceza. Büyüklerin yaptıkları yanlışlıkları kaza olarak nitelendirilir, hizmetçilerin, alt düzeyde kişilerin yanlışlıkları ise ceza ile sonuçlandırılır. Yapılan yanlış bir iş kişinin sosyal yapısına göre değerlendirilmemelidir.
Hasta olmayan, sağlığın kadrini bilmez. İnsan hasta olunca, acı çektikten sonra sağlığın önemini daha iyi anlar.
Hatasız kul olmaz. Hiç kimse kusursuz değildir. Herkesi kusuru ile kabul etmek gerekir.
Hayvanlar koklaşa, koklaşa, insanlar konuşa, konuşa. Hayvanlar koklaşarak anlaşır, insanlar ise karşılıklı konuşmalarla dost olur, anlaşırlar
Hazıra dağlar dayanmaz. Hazır olan şey ne kadar çok olsa da çalışıp üstüne konmaz ise mutlaka tükenir yok olur.
Her ağaç kökünden çürür. Bir tolumun devamını sağlayan temel öğe bozulursa, ona bağlı olarak toplumda yıkılır.
Her güzelin bir kusuru vardır. Yeryüzünde kusursuz insan yoktur. Herkesin hoşa gitmeyen bir hatası, bir kusuru vardır.
Her işte bir hayır vardır. Her işin mutlaka olumlu bir tarafı vardır. Önemli olan her işe iyi gözle bakmak.
Her koyun kendi bacağından asılır. Bir işin sorumlusu o işi yapandır. Birinin yaptığı bir hatadan başkaları yargılanmaz.
Her ziyan bir öğüttür. İnsan hayatta uğradığı her zarardan bir ders alır.
Huylu huyundan vaz geçmez. Ne denli önlemler alınırsa alınsın kişiyi huyundan vazgeçirmek zordur. Can çıkmadan huy çıkmaz.
İğneyi kendine çuvaldızı başkasına batır. İnsan kendisine yapılmasını istemediği şeyleri başkasına yapmaz.
İki testi tokuşunca, biri kırılır. Birbirleriyle kavga eden iki kişiden bir mutlaka zarar görür.
İnsanın, insanı şeytandır. İnsanı kötü yola iten yine insanlardır.
İnsan yedisinde ne ise yetmişinde de odur. Küçük yaşta edinilen huy ve karakter ölünceye kadar değişmez.
İsin yanına varan is, misin yanına varan mis kokar. İyinin yanında duran iyi, kötünün yanında duran kötü huylar öğrenir.
İslam’ın şartı beş, altıncısı insaf demişler. İnsaflı olma da, İslam ın şartlarına uymak kadar önemlidir.
İşine hor bakanın, boynuna torba takarlar. İşini beğenmeyen kişi, yoksul ve sefil duruma düşer.
itin derisinden post olmaz. Kötü kişilerden iyilik beklememeli.
İtle dalaşmaktan, çalıya bulaşmak iyidir. Kötü kişilerle münakaşa etmektense, onlardan uzak durmak iyidir.
İt ürür, kervan yürür. Doğru yolda yürüyenlere çamur atanlar olur. Ancak bunlar doğru kişileri yolundan döndüremez.
İyiliğe iyilik her kişinin kârı, kötülüğe iyilik er kişinin kârı. İyilik edene herkes iyilik eder. Önemli olan kötülük edene iyilik etmektir ki, bunu ancak yiğit kişiler yapar.
İyilik et de denize at, balık bilmez ise halık bilir. İyilik karşılık beklemeden yapılır. İyilik gören bunu takdir etmese bile Allah takdir edere.
Kabahat samur kürk olsa, kimse sırtına almaz. Hiç kimse suça sahip çıkmaz.
Kadı anlatışa göre fetva verir. Bir kişiyi dinleyenler, anlatış biçimine göre yargıya varırlar. Anlatış biçimine göre haklı, haksız çıkabilir, haksızda haklı çıkabilir.
Kalaylı bakır küflenmez. Dürüstlüğü bilinen kişi toplum tarafından lekelenmez.
Kalıp kıyafetle adam, adam olamaz. Giyim kuşamla insanlık olmaz, insanlık dışta değil, insanın ruhundadır.
Kanı kanla yumazlar, kanı suyla yurlar. Kötülük kötülükle giderilmez, kötülük iyilikle gideriler.
Kardeş kardeşi bıçaklamış, dönmüş yine kucaklamış. Kardeşler birbirine kötülük etseler de yine birbirini bağışlar.
Katıra "baban kim" ? Demişler,"dayım at" demiş. Kişi daima iyi yönüyle öğünür, kötü yanını anmak istemez.
Kaynayan kazan, kapak tutmaz. Git gide, içten içe gelişen olaylar ve çekişmeler, kısa zamanda büyür ve patlar.
Kazma elin kuyusunu, kazarlar kuyunu. Başkalarına kötülük düşünen kişilere de başkaları kötülük düşünür.
Keçi geberse de kuyruğunu indirmez. İnatçı keçiler ölünceye dek huylarından vaz geçmez.
Kediyi sıkıştırırsan üstüne atılır. Zayıf ve korkak kişilere baskı yapmak, onların saldırgan olmalarına neden olur.
Köle köseden yardım olmaz. Kendi derdine çare bulamayan kişiden, Başkasının derdine çare bulması beklenemez.
Kelin ayıbını takke örter. Bazı kişilerin kusurlarını, zenginlikleri veya makamları örter.
Keskin sirke küpüne zarar verir. Öfkeyle hareket eden kişi kendine de zarar verir.
Kılavuzu karga olanın, burnu pislikten kurtulmaz. Kötü kişileri kendine önder edinen kişinin başı dertten kurtulmaz.
Kır atın yanında duran ya huyundan, ya suyundan. İnsan kiminle arkadaşlık ederse, onun bazı özelliklerini alır, ondan etkilenir.
Kimsenin ahı kimseye kalmaz. Bir kimseye kötülük eden kişi yaptığını kâr saymamalı, kendinin de bir kötülüğe uğrayacağını bilmelidir.
Kişi ne yapsa kendine yapar. İnsan iyilik yapsa iyilik, kötülük yapsa kötülük bulur.
Koça, boynuzu yük değil. İnsanın, kendi ailesine ve yakınlarına bakması bir yük değil, görevdir.
Komşu hakkı Tanrı hakkıdır. Komşusuna saygı gösteren kişi, Tanrıya karşı görevini yapmış gibi değer kazanır.
Komşu komşunu külüne muhtaçtır. Komşular birbirlerine en küçük şeyler için gereksinme duyarlar, bu nedenle komşular iyi geçinmelidir.
Kork, Allahtan korkmayandan. Allahtan korkmayan kişide acıma yoktur. Bu tür kişiler her türlü kötülüğü yapabilir. Öylelerinden çekinmek gerekir.
Kurcalama sivilceyi çıban edersin. Küçük bir sorunun üzerine fazla gidilirse, o sorun büyütülmüş olur.
Latife, latif gerek. Şaka, kırıcı değil, hoşa gider olmalıdır.
Mahkeme kadıya mülk değildir. Görev ve yetkileri kötüye kullanmamak gerekir. Zira görev ve yetkiler geçicidir.
Mal adama hem dost, hem düşmandır. Mal bir yandan insana rahat bir yaşantı sağlarken, diğer yandan da şımarmasına, yoldan çıkmasına neden olur.
Malını yemesini bilmeyen zengin, her gün züğürttür. Zengin bir kişi malını yemiyor, ondan yararlanamıyorsa, yoksuldan farkı yoktur.
Mazlum ahı, indirir şahı. Suçsuz, korumasız kişilere eziyet ederek onların beddualarını alan kişi padişah kadar güçlü de olsa Allah tarafından cezalandırılır.
Merdiven ayak, ayak çıkılır. Yüksek bir makama yavaş, yavaş yükselerek ulaşılır, birden çıkılmaz.
Meyveli ağacı taşlarlar. Bilgili ve güçlü kişileri çekemezler, çamur atarlar.
Minare doğru ama içi eğri. Dıştan bakıldığında dürüst görünen bazı kişilerin içleri kötü düşüncelerle doludur.
Minareyi çalan kılıfını hazırlar. Suç işleyen kişi, suçunun meydana çıkmaması için gerekli önlemleri almıştır.
Namaza meyli olmayanın, ezanda kulağı olmaz. Bir işi yapmak istemeyen kişi o işle hiç ilgilenmez.
Nasihat istersen tembele iş buyur. Tembel kişi kendisine söylenen işi yapmadığı gibi işverene yapılacak iş ile ilgili öğüt verir.
Ne ekersen onu biçersin. İyilik eden iyilik bulur, kötülük eden kötülük bulur.
Ne oldum dememeli, ne olacağım demeli. İnsan içinde bulunduğu parlak durumun devam edip gideceğini sanarak, çevresini küçümsememelidir.
Nerde birlik, orada dirlik. Bir toplulukta dayanışma varsa orda huzur ve mutluluk vardır.
Ne verirsen elinde, o gider seninle. Bu dünyada yoksullara yardım eden, öbür dünya için sevap kazanır.
Niyet hayır, akıbet hayır. İnsan bir işe iyi düşüncelerle başlarsa sonucunu da iyi bir şekilde getirir.
Olacakla, öleceğe çare bulunmaz. Kaderin önüne geçilmez. Alın yazısı ne yazılı ise o olur.
Ortak öküzden buzağı yeğdir. Büyük bir mala ortak olmaktansa, küçük bir mala tek başına sahip olmak daha iyidir.
Oynamasını bilmeyen kız "yerim dar" demiş, genişletmişler "yenim dar" demiş. Bir işi yapacak güce sahip olmayan kişiler yeteneksizliğini kabul etmez de değişik nedenler gösterir.
Ölmüş eşek kurttan korkmaz. Her şeyini kaybeden kişi yeni tehlike ve zarardan korkmaz. Çünkü kaybedecek hiç bir şeyi kalmamıştır.
Ölürse yer beğensin, kalırsa el beğensin. Çocuklarımızı öğle yetiştirmeliyiz ki, ölürse iyi anılsın, yaşarsa toplumda herkesçe beğenilsin.
Öpülecek el ısırılmaz. Saygı duyulması gereken kişiye, kötülük yapılmaz.
Padişahın arkasından bile kılıç sallarlar. Güçlü kişilerin yüzüne karşı bir şey yapamayanlar, arkasından düşmanlıklarını sürdürürler.
Padişah yasağı üç gün sürer. Toplumun benimsemediği, fakat yöneticiler tarafından konan yasaklar, kimse uymadığından, kısa sürede etkisiz hale gelir.
Rüşvet kapıdan girince, insaf bacadan çıkar. Rüşvet alan kişide acıma, adalet, vicdan gibi değerler yok olur. Rüşvetle, en uygunsuz işler yaptırılır.
Rüzgâra tüküren yüzüne tükürür. Kendinden güçlülerle, boy ölçüşmeye kalkışan kişinin kendisi zarar görür.
Rüzgâr eken fırtına biçer. Kötülük eden daha büyük kötülükle karşılaşır.
Rüzgâr esmeyince dal kırılmaz. Her olayın bir nedeni vardır.
Sabır acıdır, meyvesi tatlıdır. Sabretmek çok zordur, ancak sabreden kişi sonunda kazançlı çıkar.
Sabırla koruk helva olur. Sabırlı olan kişi, en olmayacak işleri bile başarı ile sonuçlandırır.
Sefa ile yenen, cefa ile kazanılır. Para kolay kazanılmıyor harcarken ne zorluklarla kazanıldığını düşünmelidir.
Sağ olsunda dağ ardında olsun. Sağ olduktan sonra insanların birbirlerinden uzakta bulunmaları önemli değildir.
Sakla samanı, gelir zamanı. İnsan her şeyine iyi sahip olmalıdır. En değersiz şeylerin bile gerekli olduğu zamanlar vardır.
Sana taş atana sen ekmek at. İnsan kendine kötülük yapan kişiye iyilik yapmalıdır.
Sen bilirsin deyince kavga çıkmaz. İlişki içinde bulunan iki kişiden biri uyum gösterir, uysal davranırsa anlaşmazlık çıkmaz.
Sevenin kuluyum, sevmeyenin sultanı. İnsan, kendisini seven kişiye saygı gösterir, ona kul köle olur. Kendini sevmeyen kişiye ise hiç ilgi göstermez.
Son pişmanlık para vermez. Düşünülmeden yapılan işler, iyi sonuç vermez.
Söz gümüşse, sükût altındır. Konuşmak güzeldir ancak, söylenilenler bazen insanın başına iş açabilir. Oysa insan gereksiz konuşmadı mı başına iş açmaz.
Söz dediğin yaş deriye benzer, nereye çeksen oraya gider. Bazı sözler dinleyenler tarafından değişik, değişik anlamlandırılır. Bu nedenle konuşurken yorumlanacak, değişik anlam verecek sözlerden sakınmak gerekir.
Şakanın sonu kakadır. Şaka, tadında bırakılmazsa, sonunda kırıcı olur.
Şeytanın dostluğu darağacına kadardır. Kötü kişilerin dostluğu, insanı zarara uğrattığı anda biter.
Tabak sevdiği deriyi yere çarpar. İnsan sevdiği kişiyi samimi gördüğünden onlara sert davranır.
Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır. Okşayıcı sözler, düşmanı bile yola getirir.
Tatlı ye tatlı konuş. Çevremize karşı daima iyi davranalım, iyi şeyler söyleyelim.
Tayfanın akıllısı geminin dümeninden uzak durur. Akıllı insan yapamayacağı işlerin yanına yaklaşmaz.
Yağ yiyen köpek, tüyünden belli olur. Uygunsuz yollardan para kazanan kişi yaşama biçiminden belli olur.
Yarım elma gönül alma. Dostları hatırlayıp, hatırlarını sormak için büyük hediyelere gerek yoktur. Önemli olan hatırlamaktır.
Yel, kayadan ne koparır. Sağlam karakterli kişileri basit olaylar etkilemez.
Yılan sokan uyumuş, aç olan uyumamış. Acıların en beteri açlıktır.
Yırtıcı kuşun ömrü az olur. Saldırgan kişiler belalarını çabuk bulur.
Zaman sana uymazsa sen zamana uy. İnsan toplumu kendine uyduramıyorsa kendisi toplumun yaşayış ve davranışlarına uygun hareket etmelidir.
Zorla güzellik olmaz. Bir kimseye bir şey zorla kabul ettirilmez.
Zararın neresinden dönülürse kârdır. İnsan bir işte zarar ediyorsa, zararını anladığı andan itibaren o işten vaz geçmelidir. Böylelikle daha fazla zararın önüne geçmiş olur. Bu da kâr sayılır.